ลัคนา (Ascendant) หรือลัคน์ หมายถึง ตำแหน่งของขอบฟ้าด้านทิศตะวันออก ซึ่งในทางโหราศาสตร์ถือว่าเป็นจุดกำเนิดของบุคคลหรือเหตุการณ์ใด ๆ ลัคนาในทางโหราศาสตร์ตะวันตกจะเขียนแทนด้วย As

(ลัคนา หรือ ลัคนาราศีเกิด เป็นคำที่ใช้เรียก “จุดเริ่มต้นดวงชะตา”)

ส่วนทางโหราศาสตร์ไทย เขียนแทนด้วย ล, ลั หรือ ส การที่จะดูว่าลัคนาสถิตราศีใด ๆ นั้น เราจะดูว่าราศีใดเพิ่งโผล่พ้นขอบฟ้าและยังไม่พ้นหมดราศี ก็ให้ถือว่าลัคนาสถิตอยู่ ณ ราศีนั้น ๆ

ลัคนาจัดเป็นจุดที่มีความสำคัญต่อการพยากรณ์มาก นั่นคือ เป็นตำแหน่งของตัวบ่งความเป็นตัวตน หรือทางโหรเรียกว่าตนุ (ลัคน์) ของบุคคลหรือเหตุการณ์ และเมื่อใดก็ตามที่มีเทวดานพเคราะห์เข้ามาสถิตในราศีเดียวกับลัคน์ ก็จะเกิดผลต่อบุคคลหรือเหตุการณ์นั้น ๆ ในด้านความเป็นไป ส่วนราศีอื่น ๆ ที่เหลือจากลัคน์จะจัดให้อยู่เป็นภพต่าง ๆ เพื่ออธิบายเรื่องต่าง ๆ ทางการพยากรณ์

อีกมุมมองหนึ่งของลัคนาคือ แนวแสงดวงอาทิตย์ที่ทำมุมกับจุดเจ้าชะตาหรือสรรพสิ่งที่ถือกำเนิดขึ้นในเวลาต่างๆ โดยแนวแสงดังกล่าวสัมพันธ์กับระยะเวลา และวัดได้จากดวงอาทิตย์ที่ทำมุมกับเจ้าชะตาในเวลากำเนิดโดยมุมมองของระบบนี้สัมพันธ์กับโลกโดยตรง

ลัคนาหาได้อย่างไร?

ลัคนาคือการที่เราได้เอา วัน เดือน ปีเกิด เวลาตกฟาก (เวลาเกิด) มาคำนวณตามหลักของโหราศาสตร์ไทย แล้วออกมาเป็นดวงของเรา ซึ่งจะมีจุดที่เป็นลัคนาราศีอยู่ นั่นแหละคือลัคนาของเราจริงๆ

ฉะนั้นบางคนอาจจะเกิดวันเดียวกันแต่ต่างเวลา ก็อาจจะไม่ได้อยู่ลัคนาเดียวกัน

ลัคนากับราศีแตกต่างกันอย่างไร?

ราศี หรือ ราศีเกิด เป็นการดูดวงตามวันเดือนปีเกิดของบุคคล ส่วนใหญ่แล้วจะเป็นการทำนายโดยกว้าง มิได้จำเพาะเจาะจงบุคคลใดบุคคลหนึ่ง แตกต่างจากการดูลัคนา ซึ่งต้องใช้ทั้งวันเดือนปีเกิด เวลาที่เกิด และสถานที่เกิดประกอบกัน และการที่บุคคลจะมีข้อมูลทั้ง 3 อย่างนี้ตรงกันก็เป็นไปได้ค่อนข้างยาก จึงอาจกล่าวได้ว่า การดูดวงด้วยราศีเป็นการดูดวงแบบภาพรวม ส่วนการดูดวงด้วยลัคนาจะเป็นการดูดวงแบบเฉพาะเจาะจงมากกว่า

คนแต่ละลัคนาเป็นอย่างไร?
ลัคนาเมษ - มักใจร้อน ชอบเด่นดัง หรือเป็นที่สนใจของผู้คน

ลัคนาราศีพฤษภ - ค่อนข้างดื้อ ชอบหลงกับอะไรง่าย ๆ ชอบโอ้อวด บางครั้งเงียบขรึม ใจคอหนักแน่น

ลัคนาราศีเมถุน - ชอบสังคม เซ็กส์จัด ใจอ่อน เปลี่ยนใจง่าย คล่องแคล่ว

ลัคนาราศีกรกฎ - ช้า ขี้สงสัย ไม่ค่อยกล้าทำอะไร มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่

ลัคนาราศีสิงห์ - ใจร้อน ไว้ตัว หยิ่ง ๆ ชอบความเป็นอิสระ มีความสง่าผ่าเผย ใจคอหนักแน่นมั่นคง

ลัคนาราศีกันย์ - ใจโลเรไม่แน่นอน ชอบทำตามอารมณ์ นิ่มนวล มีความขยั่นหมั่นเพียร ฉลาด

ลัคนาราศีตุล - คล่องแคล่ว ใจร้อน มีความยุติธรรม ฉลาดมีไหวพริบปฏิภาณ

ลัคนาราศีพิจิก - ใจคอหนักแน่น ใจเย็นขี้สงสัย เป็นคนเงียบขรึม แต่ซื้อตรง รอบคอบ  มักอาภัพความรัก

ลัคนาราศีธนู - ชอบความว่องไว เชื่อมั่นในตนเอง ใจร้อน กล้าหาญ ชอบการต่อสู้

ลัคนาราศีมังกร - เก็บความรู้สึกเก่ง ใจคอหนักแน่น ดื้อ ชอบท่องเที่ยว

ลัคนาราศีกุมภ์ - ใจเย็น ทำงานไว ชอบช่วยเหลือคน ฉลาด มีความมั่นใจสูง

ลัคนาราศีมีน - ใจเย็นแต่รวนเรไม่แน่นอน ขาดความรอบคอบ สนใจในเรื่องการกินเป็นพิเศษ

ธาตุแต่ละราศี

“ธาตุดิน : ราศีมังกร ราศีกันย์ ราศีพฤษภ

คนธาตุดิน เป็นคนที่มีจิตใจหนักแน่น มั่นคง ชีวิตมีระเบียบวินัย มีกฏเกณฑ์ จนบางทีดูเหมือนทำอะไรเชื่องช้า เพราะจะต้องละเอียดรอบคอบที่สุด ยอมรับฟังความคิดเห็นผู้อื่น รวมถึงเป็นคนที่มีความยุติธรรมและมีเหตุผล

“ธาตุน้ำ : ราศีมีน ราศีพิจิก ราศีกรกฏ

คนธาตุน้ำ มีความอ่อนโยนโอบอ้อมอารี ใจเย็น สามารถปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดี มีจิตใจกว้างขวาง เข้าได้กับคนทุกชนชั้น แต่เป็นคนเชื่อคนง่าย เปลี่ยนแปลงง่าย จึงถูกชักจูงได้ง่ายเช่นกัน

“ธาตุลม : ราศีตุลย์ ราศีกุมภ์ ราศีเมถุน

คนธาตุลม ทำอะไรมักไม่ค่อยมีแบบแผน เบื่อง่ายๆ ไม่ค่อยอดทน แต่เป็นคนซื่อตรงไม่คิดโกงใครและไม่ไว้ใจใครง่ายๆ

“ธาตุไฟ : ราศีเมษ ราศีธนู ราศีสิงห์

คนธาตุไฟ เป็นคนใจร้อน มีความทะเยอทะยานสูง มักเป็นคนหัวดื้อ ไม่ยอมใครง่ายๆ ใจนักเลง มีเล่ห์เหลี่ยมแพรวพราย ต้องการยศศักดิ์ ชอบให้คนนับหน้าถือตา”

โหราศาสตร์และดาราศาสตร์ เริ่มมีบันทึกเกิดในยุคบาบิโลน อียิปต์โบราณ กรีก มีการพัฒนาเผยแพร่ผ่านยุค ผ่านการปกครอง ผ่านการเคลื่อนย้ายถิ่นฐาน ไปในหลายภูมิภาคสืบทอดเรื่อยมา โหราศาสตร์แบ่งตามระบบจักรราศีได้ 2 ระบบ คือ




1. สุริยยาสตร์ "สายนะ" หรือระบบจักรราศีเคลื่อนที่ (Tropical Zodiac) เช่น โหราศาสตร์ดั้งเดิม โหราศาสตร์สากล โหราศาสตร์คลาสสิก (Classical Astrology)


..เป็นระบบเคลื่อนที่ หรืออ้างอิงฤดูกาล เริ่มต้นราศีเมษ (อาทิตย์ยกเข้าสู่ราศีเมษ) ประมาณ 20 - 22 มีนาคม จะเปลี่ยนราศีประมาณวันที่ 20 - 22 ของแต่ละเดือน

• ราศีมังกร – (22 ธ.ค. – 20 ม.ค.)
• ราศีกุมภ์ – (21 ม.ค. – 19 ก.พ.)
• ราศีมีน – (20 ก.พ. – 20 มี.ค.)
• ราศีเมษ – (21 มี.ค. – 20 เม.ย.)
• ราศีพฤษภ – (21 เม.ย. – 20 พ.ค.)
• ราศีเมถุน – (21 พ.ค. – 21 มิ.ย.)
• ราศีกรกฎ – (22 มิ.ย. – 23 ก.ค.)
• ราศีสิงห์– (24 ก.ค. -23 ส.ค)
• ราศีกันย์– (24 ส.ค. – 23 ก.ย.)
• ราศีตุลย์– (24 ก.ย. – 23 ต.ค.)
• ราศีพิจิก – (24 ต.ค. – 22 พ.ย.)
• ราศีธนู – (23 พ.ย. -21 ธ.ค.)

โดยแบ่งจักรราศรีออกไม่เท่ากัน ซึ่งนิยมใช้กันมากเรียกว่า "เรือนชะตา Placius" โดยแต่ละศรีถูกแบ่งองศาออกดังนี้

2. ลาหิรี "นิรายนะ" หรือระบบจักรราศีคงที่ (Fixed/Sidereal Zodiac) เช่น โหราศาสตร์ตะวันออก โหราศาสตร์ไทย โหราศาสตร์พระเวท (Vedic Astrology)

..เริ่มต้นราศีเมษ (อาทิตย์ยกเข้าสู่ราศีเมษ/เถลิงศก) ประมาณวันที่ 13 - 17 เมษายน และเปลี่ยนราศีประมาณวันที่ 13 - 17 ของแต่ละเดือน ปัจจุบันระบบนิรายนะ มีความแตกต่างกับสายนะ ประมาณ 23° - 24° (อายนางศะ) แต่ซึ่งละวันจะไม่เท่ากัน และทุก ๆ 72 ปี อายนางศะจะเพิ่มขึ้นประมาณ 1° หรือปีละประมาณ 50 ฟิลิปดา

• ผู้ที่เกิดราศีธนู : ตั้งแต่ 16 ธันวาคม – 14 มกราคม
• ผู้ที่เกิดราศีมังกร : ตั้งแต่ 15 มกราคม – 12 กุมภาพันธ์
• ผู้ที่เกิดราศีกุมภ์ : ตั้งแต่ 13 กุมภาพันธ์ – 14 มีนาคม
• ผู้ที่เกิดราศีมีน : ตั้งแต่ 15 มีนาคม – 12 เมษายน
• ผู้ที่เกิดราศีเมษ : ตั้งแต่ 13 เมษายน ถึง 14 พฤษภาคม
• ผู้ที่เกิดราศีพฤษก : ตั้งแต่ 15 พฤษภาคม – 14 มิถุนายน
• ผู้ที่เกิดราศีเมถุน : ตั้งแต่ 15 มิถุนายน – 14 กรกฎาคม
• ผู้ที่เกิดราศีกรกฎ : ตั้งแต่ 15 กรกฎาคม – 15 สิงหาคม
• ผู้ที่เกิดราศีสิงห์ : ตั้งแต่ 16 สิงหาคม – 16 กันยายน
• ผู้ที่เกิดราศีกันย์ : ตั้งแต่ 17 กันยายน – 16 ตุลาคม
• ผู้ที่เกิดราศีตุลย์ : ตั้งแต่ 17 ตุลาคม – 15 พฤศจิกายน
• ผู้ที่เกิดราศีพิจิก : ตั้งแต่ 16 พฤศจิกายน – 15 ธันวาคม

สำหรับตำแหน่งของดวงดาวหรือสมผุสดาวในโหราศาสตร์ไทย (แบบนิรายนะ) หรือปฏิทินที่ใช้ผูกดวงหลัก ๆ ที่นิยมใช้มี 2 แบบ คือ



➊ ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย สุริยยาตร์ เป็นปฏิทินแบบดั้งเดิมของโหรในสมัยก่อน คำนวณจากคัมภีร์สุริยยาตร์ และคัมภีร์มานัตต์ ตามแนวทางหรือสาย อ.ทองเจือ อ่างแก้ว มีสมผุสดาว 10 ดวง อาทิตย์-มฤตยู

➋ ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย นิรายนะวิธี เป็นปฏิทินที่คำนวณระบบดาราศาสตร์สากล นิรายนะวิธี ตัดอายนางศะ แบบลาหิรี (Lahiri) ตามแนวทางหรือสาย อ.เทพย์ สาริกบุตร มีสมผุสดาว 12 ดวง คือ อาทิตย์-เกตุ(ไทย) มฤตยู และเพิ่ม เนปจูน พลูโต มีอายนางศะแบบอื่น ๆ เช่น กฤษณะมูรติ, จิตรปักษ์ , รามณะ, ฟาแกน/แบรดลีย์ ฯ ให้เลือก นอกจากนี้ยังมีปฏิทิน อ.พลูหลวง มีสมผุสดาว 13 ดวง ซึ่งใช้ดาว 10 ดวงแรกจากปฏิทินสุริยยาตร์และเพิ่มสมผุสดาวอีก 3 ดวงคือ เนปจูน พลูโต และแบบคัส (นิรายนะวิธี) ได้

เพิ่มเติมเกี่ยวกับสายนะ และ นิรายนะ..

โหราศาสตร์ทั้ง 2 ระบบมีจุดเริ่มต้นมาจากที่เดียวกันคืออาณาจักรบาบิโลน (ประมาณ 500 ปีก่อน ค.ศ. ใกล้เคียงกับยุคพระพุทธเจ้าในอินเดีย) เริ่มต้นแบ่งจักรราศีเป็น 12 ราศี ราศีละ 30 องศา ซึ่งเกี่ยวข้องกับชาวคาลเดียน (ตอนใต้ของบาบิโลน) ณ เวลาที่เริ่มต้นแบ่งจักรราศีเป็น 12 ส่วนเท่ากันนั้น จุดเมษทั้ง 2 ระบบอยู่ที่จุดเดียวกัน

แต่ปัญหาใหญ่ของระบบนิรายนะคือ การกำหนดจุดเริ่มต้นของราศีเมษจากการสังเกตดวงดาวบนท้องฟ้าให้แน่นอน ระดับลิปดาหรือพิลิปดาไม่ใช่เรื่องง่ายและที่สำคัญแต่ละสำนักก็อาจจะมีผลการคำนวณไม่ตรงกัน สังเกตได้จากค่าอายนางศ ที่มีค่าแตกต่างหลายสำนักในปัจจุบัน

อายนางค์ (Precession)

หมายถึง ปรากฏการณ์การโคจรของจุดวิษุวัต(Equnir) หรือจุดเมษ ซึ่งโคจรไปในทิศทางย้อนจักรราศี ค่าของอายนางค์ คือ ง่ามมุม ที่จุดศูนย์กลางของโลก จาก จุดตั้งจักรราศีนิรายนะไปยัง จุดตั้งต้นจักราศีสายนะ โดยนับเวียนตามเข็มนาฬิกา  เนื่องจากจุดวิษุวัต จะโคจรย้อนจักรราศีประมาณ ปีละ 55 ฟิลิบดา ดังนั้น ค่าอยายนางค์ จึงเพิ่มขึ้นทุกปี (ปีพ.ศ.2541 ค่าประมาณ 23.50 องศาครับ)

นักโหราศาสตร์ชาวกรีกจึงได้คำนวณจุดเมษจากจุดวสันตวิษุวัตแทน และอธิบายความหมายแต่ละราศีจากการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล ซึ่งเป็นที่มาของคำว่า Tropical Astrology แต่ยังคงใช้ชื่อราศีเช่นเดียวกับระบบนิรายนะ

จากจุดนี้เองทำให้โหราศาสตร์แยกออกเป็น 2 สายชัดเจน โดย

..โหราศาสตร์สายนะ จะส่งผ่านจากอาณาจักรกรีก-โรมัน มายังอาณาจักรอิสลาม อาณาจักรในยุโรป มาสู่โหราศาสตร์สายนะในปัจจุบัน

..โหราศาสตร์นิรายนะ เป็นที่นิยมในอินเดียและอาณาจักรที่รับอิทธิพลอินเดียเช่น ไทย พม่า ฯลฯ

จนกระทั่งปัจจุบันความหมายของแต่ละราศีของสายนะจะเน้นที่ปรัชญาของฤดูกาล มากกว่าชื่อกลุ่มดาวประจำราศี เช่น ราศีเมษเป็นจุดเริ่มต้นของฤดูใบไม้ผลิในซีกโลกเหนือ ดังนั้นจึงให้ความหมายของการเริ่มต้นใหม่ ฯลฯ


อีกประเด็นหนึ่งเกี่ยวกับระบบนิรายนะ คือดาวแต่ละกลุ่มราศีบนท้องฟ้าจริงไม่ได้กว้าง 30 องศาเท่ากันหมดนะครับ แต่อยู่ระหว่าง 18 ถึง 46 องศา ดังนั้นจุดแบ่งระหว่างราศีก็เป็นประเด็นที่ถูกตั้งข้อสังเกตเช่นกันที่ยุ่งกว่านั้นอีก ก็คือ มีความพยายามจะเพิ่มราศีที่ 13 ขึ้นมา คือ กลุ่มดาว Ophiuchus อยู่ระหว่างราศีพิจิก กับธนู (ฤกษ์อภิจิต) ความกว้างของราศีประมาณ 18.5 องศา (ถ้าพูดในเชิงดาราศาสตร์แล้ว ดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ เว้นพลูโต จะโคจรผ่านกลุ่มดาวถึง 21 กลุ่มในจักรราศี)

โดยโหราศาสตร์-ดาราจักร ในยุคแรกๆนั้น คำนวณจากจุดเริ่มต้นวสันตฤดู ที่ราศีเมษ คือ จุดที่แนวสุริยวิถีตัดกับเส้นศูนย์สูตร ในเดือนเมษายน ที่ต้นราศีเมษ ต่อมามีการค้นพบว่าการแกว่งตัวของแกนโลกขณะที่เคลื่อนไปรอบดวงอาทิตย์ส่งผลให้แนวสุริยวิถีไม่คงที่ จึงเกิดความแตกแยกทางแนวความคิดเป็น 2 ทาง คือ

แนวคิดจักรราศีคงที่นิรายนะ และแนวคิดจักรราศีไม่คงที่สายนะโดยแนวคิดของนิรายนะนั้นจะนำ ค่าเบี่ยงเบนที่เรียกว่า อายนางศ มาหักลบกับตำแหน่งของดาวพระเคราะห์ที่คำนวณได้ เพื่อให้ได้ตำแหน่งที่อยู่ในแนวจักรราศีเดิม

ในขณะที่แนวคิดของสายนะนั้น กำหนดให้จุดเริ่มต้นของวสันตฤดู เป็นจุดเริ่มต้นของราศีเมษ ซึ่งไม่สนใจว่ากลุ่มดาวประจำราศีเมษจะอยู่ในตำแหน่งใด จึงเป็นที่มาของชื่อ Tropical Horoscope หรือโหราศาสตร์เชิงฤดูกาล