ระบบร่างกายกับนาฬิกาชีวิตเกี่ยวข้องกันอย่งไร?

ชม. แรก: : 22.00 น. (เข้านอน)

- อุณหภูมิร่างกายลดลง มีความรู้สึกง่วงนอน ภูมิคุ้มกันของร่างกายสูง การไหลเวียนเลือดสู่เม็ดเลือดขาวมาก การหายใจ การเต้นของหัวใจช้าลงฮอร์โมนเกี่ยวกับการกระตุ้นลดต่ำ การทำงานของร่างกายมีแนวโน้มต่ำลง

ชม. 2: 23.00 น.

- ร่างกายเตรียมตัวพักผ่อน เซลล์ต่างๆ ของร่างกายเริ่มซ่อมแซมฟื้นฟูตัวเอง

ชม. 3: 24.00 น.

- ร่างกายเริ่มภารกิจที่หนักอึ้ง ทำการขจัดเซลล์ที่ตาย และสร้างเซลล์ที่ใหม่ขึ้นมา 

  
ชม. 4: 1.00 น.

- ร่างกายเข้าสู่ระยะการหลับตื้น (มีการฝัน) ตื่นง่าย ฝัน มีความไวต่อการเจ็บปวด โรคมักจะกำเริบรุนแรง

ชม. 5: 2.00 น.

- ตับทำงาน เป็นช่วงที่ร่างกายสงบที่สุด มีการขจัดของเสียออกจากร่างกาย ระบบต่างๆ ของร่างกายอยู่ในสภาพทำงานช้า หรือเข้าสู่สภาวะพัก

ชม. 6: 3.00 น.

- ร่างกายทั้งหมดอยู่ในสภาวะพัก กล้ามเนื้อทั้งร่างกายผ่อนคลาย ความดันโลหิตต่ำ การเต้นของหัวใจและการหายใจช้าลง

ชม. 7: 4.00 น.

- ความดันโลหิตยิ่งต่ำลง เลือดไปเลี้ยงสมองน้อยลง การไหลเวียนเลือดไปยังกล้ามเนื้อต่างๆ น้อยที่สุด การหายใจอ่อน เป็นช่วงที่คนตายง่ายที่สุด การทำงานของอวัยวะต่างๆ ยังแผ่วช้า แต่ประสาทหูเกี่ยวกับการได้ยินไว ถูกกระตุ้นได้ง่าย ได้ยินเสียงอาจตกใจตื่น

ชม. 8: 5.00 น.

- การหลั่งฮอร์โมนจากต่อมหมวกไตน้อย แต่ร่างกายได้ผ่านการพักผ่อนหลับนอนมาแล้ว 3-4 ชั่วโมง (ช่วงนอนหลับมีฝันกับไม่ฝัน) ในช่วงเวลานี้ถือว่าร่างกายมีภาวะที่ได้เติมเต็มชีวิตชีวาเพียงพอแล้ว

ชม. 9: 6.00 น. (ตื่นนอน)

- ความดันโลหิตเริ่มสูงขึ้น หัวใจเต้นเร็วขึ้น อุณหภูมิร่างกายสูงขึ้นเครื่องยนต์ของร่างกายถูกปลุกให้ตื่น ได้เวลาทำงาน การนอนหลับมักไม่สนิท เป็นช่วงเวลาที่มีความจำดีที่สุดระยะที่ 1

ชม. 10: 7.00 น. (หลังกินข้าวเช้า)

- ต่อมหมวกไตหลั่งฮอร์โมนมากขึ้น ทำให้ความดันโลหิต อุณหภูมิร่างกาย การเต้นของหัวใจ และภูมิคุ้มกันของร่างกายสูงขึ้นด้วย

ชม. 11: 8.00 น.

- ภาวะร่างกายเข้าสู่ระบบถูกกระตุ้น การขับของเสียต่างๆ ของตับสู่ภายนอกสิ้นสุด ความจำของสมองดีมากเป็นระยะที่ 2

ชม. 12: 9.00 น.

- ระบบประสาทถูกกระตุ้นมากขึ้น ความจำในช่วงนี้ดี ความรุนแรงของโรคลดลง การตอบสนองต่อการเจ็บปวดต่างๆ น้อยลงมาก การทำงาน ของหัวใจมีกำลังมาก ร่างกายแข็งแกร่ง

ชม. 13: 10.00 น.

- ระดับการกระตุ้นยังสูงต่อเนื่องไปถึงเที่ยงวัน เป็นช่วงที่ร่างกายแข็งแกร่งที่สุด ความเจ็บปวดต่างๆ ของร่างกายลดลงมาก การทำงานช่วงนี้มีประสิทธิภาพสูงไม่ควรปล่อยเวลาการทำงานให้ผ่านไป

ชม. 14: 11.00 น.

- การทำงานของหัวใจยังคงมีจังหวะถูกกระตุ้นต่อเนื่อง ร่างกายยังคงไม่อ่อนล้า การทำงานยังคงดำเนินต่อไปได้

ชม. 15: 12.00  น. (อาหารกลางวัน)

- พลังร่างกายทั้งหมดทั้งร่างกายได้รับการกระตุ้นขึ้นมา ร่างกายต้องการอาหารกลางวัน ช่วงเวลานี้ร่างกายไวต่อการกระตุ้นของสุรา ถ้าดื่มสุราช่วงอาหารกลางวัน จะมีผลกระทบอย่างมากในช่วง

ตอนบ่าย

ชม. 16: 13.00 น. (หลังอาหารเที่ยง)

- ร่างกายจะอ่อนเพลีย ช่วงเวลากลางวันที่เป็นภาวะกระตุ้นได้ผ่านไปแล้ว ร่างกายอยากพักผ่อน ควรงีบหลับครึ่งถึง 1 ชั่วโมง

ชม. 17: 14.00 น. 
- เป็นช่วงเวลาครั้งที่ 2 ในรอบ 24 ชั่วโมง ที่พลังร่างกายและสมองอยู่ในช่วงอ่อนล้า การตอบสนองของร่างกายและสมองช้าลง

ชม. 18: 15.00 น. 

- ร่างกายเริ่มมีการปรับตัว เข้ารูปเข้ารอย อวัยวะรับความรู้สึกเริ่มไวต่อการตอบสนอง กำลังร่างกายเริ่มฟื้นฟูในช่วงสั้นๆ ไม่กี่ชั่วโมง

ชม. 19: 16.00 น. (กินข้าวเย็น)

- ระดับน้ำตาลในเลือดเพิ่มสูงขึ้น แต่จะลดลงในเวลาอันรวดเร็วคล้ายกับภาวะเบาหวานหลังกินอาหาร

ชม. 20: 17.00 น. (หลังทานข้าวเย็น)

- ประสิทธิภาพการทำงานยิ่งสูงขึ้น ความรู้สึกในการดมกลิ่นรับรสไวมากเป็นช่วงที่ 2 ของความรู้สึกในการฟังเสียงดี ควรออกกำลังกายบริหารในช่วงนี้จะได้ผลดีกว่าช่วงเช้า  

ชม. 21: 18.00 น. (พลังเหลือเฟือ)

- พลังในการทำงานและความทนต่อการทำงานถึงจุดสูงสุด บางคนรู้สึกอยากออกกำลังกาย ช่วงนี้เวลาความรู้สึกต่อการเจ็บปวดลดลง นักกีฬาควรออกกำลังกายและฝึกฝนร่างกาย

ชม. 22: 19.00 น. 

- ความดันโลหิตสูง ภาวะทางจิตใจไม่คงที่ ตกต่ำถึงขีดสุด หงุดหงิดง่าย มีอารมณ์ชวนทะเลาะ

ชม. 23: 20.00 น. 

- อาหารที่กินระหว่างวันถูกเก็บสะสม น้ำหนักตัวหนักสุด การตอบสนองรวดเร็ว ว่องไว การขับรถขับรามักไม่ค่อยมีอุบัติเหตุ

ชม. 24: 21.00 น. (ก่อนเข้านอน)

- ความจำดีเยี่ยม เป็นช่วงที่ความจำของร่างกายดีที่สุด จนถึงเวลาใกล้เข้าหลับนอน



นาฬิกาชีวิต (Body Clock) 

คือวงจรของระบบการทำงานในร่างกายมนุษย์ ที่มีหน้าที่ในการควบคุมการทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นการตื่นนอน การนอนหลับ หรือการหลั่งฮอร์โมน แม้แต่การแปรเปลี่ยนของอุณหภูมิในร่างกาย

นาฬิกาชีวิตทำงานอย่างไร ?

ระบบนาฬิกาชีวิตภายในร่างกายจะถูกควบคุมด้วยกลุ่มเซลล์ที่มีชื่อว่า นิวเคลียสซูพราไคแอสมาติก (Suprachiasmatic Nucleus: SCN) ที่อยู่ในสมองส่วนไฮโปทาลามัส (Hypothalamus) ซึ่งอยู่ภายใต้การควบคุมการทำงานของยีนเวลา (Clock Genes)

สัญญาณที่ถูกส่งออกมาจากกลุ่มเซลล์นี้มีชื่อว่าสัญญาณเอสซีเอ็น อันเกิดจากตอบสนองต่อสัญญาณของแสงหรือความมืด ที่ส่งต่อมาจากระบบประสาทของดวงตา สัญญาณแสงถูกส่งเข้ามา กลุ่มเซลล์นี้ก็แปรสัญญาณที่ได้รับเป็นสัญญาณดังกล่าว และส่งไปยังส่วนต่าง ๆ ของสมองที่ควบคุมการทำงานของระบบต่าง ๆ อาทิ ระบบฮอร์โมน ระบบควบคุมอุณหภูมิในร่างกาย และระบบการทำงานของร่างกายอื่น ๆ

ทั้งนี้ร่างกายของเราจะอยู่ในสภาวะหลับหรือตื่นได้นั้น จะขึ้นอยู่กับสัญญาณเอสซีเอ็นที่ส่งมาจากสมองส่วนไฮโปทาลามัส หากเป็นตอนเช้าสัญญาณจะส่งผลให้ร่างกายมีอุณหภูมิมากขึ้น และกระตุ้นให้ร่างกายสร้างฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) และชะลอการหลั่งฮอร์โมนเมลาโทนิน (Melatonin) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับการนอนหลับ

ขณะที่เวลากลางคืนสัญญาณจะส่งไปยังระบบฮอร์โมนเพื่อเพิ่มการหลั่งของฮอร์โมนเมลาโทนิน และทำให้คนเราสามารถหลับได้นั่นเอง ทว่าในการนอนหลับนั้น เวลานอนของคนเราอาจไม่ตรงกัน นั่นเกิดขึ้นมาจากการกลายพันธุ์ของยีนเวลา โดยการกลายพันธุ์มี 2 ประเภทคือ

• ประเภทตื่นเช้านอนเร็ว (Lark Phenotype) คนกลุ่มนี้เป็นคนที่ตื่นเช้า ทำให้นาฬิกาชีวิตที่เริ่มต้นทำงานแต่เช้า และส่งผลให้เข้านอนเร็ว พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ
• ประเภทตื่นสายนอนช้า (Owl Phenotype) คนกลุ่มนี้จะมักตื่นในตอนกลางวัน หรือตอนบ่าย และจะเข้านอนในช่วงใกล้เช้า นาฬิกาชีวิตของคนกลุ่มนี้จะค่อนข้างสลับกับคนที่ตื่นเช้า พบได้ในกลุ่มวัยรุ่น ผู้ใหญ่ตอนต้น และคนที่ทำงานในเวลากลางคืน

นาฬิกาชีวิตของคุณทำงานได้ปกติไหม?

เราใช้ชีวิตอยู่ในวงจรของกลางวันและกลางคืนตลอด 24 ชั่วโมง ซึ่งนาฬิกาชีวภาพของพวกเราใช้แสงและความมืดเป็นเกณฑ์ในการกำหนดเงื่อนไขในการใช้ชีวิต ความหมายคืออยู่กับธรรมชาติสภาพแวดล้อมตามธรรมชาติ

เช่น เมื่อท้องฟ้าเริ่มมืดลง ร่างกายของเราจะเย็นลงเล็กน้อย ความดันโลหิตจะเริ่มต่ำลง ความสามารถในการคิดวิเคราะห์จะลดลงช้า ๆ และเราจะเริ่มอยากหย่อนตัวลงบนเตียงเพื่อนอนหลับในที่สุด ในขณะที่แสงอาทิตย์อ่อน ๆ ในช่วงเช้าจะทำให้ร่างกายเราได้ตื่นอย่างช้า ๆ เพื่อเตรียมพร้อมในการใช้ชีวิตไปกับวันใหม่  


ผู้ที่ทำงานในช่วงกลางคืน อาจพบว่าพวกเขาไม่สามารถนอนหลับในเวลากลางวันได้แม้จะเหนื่อยล้าเพียงใดก็ตาม แต่ในขณะเดียวกัน เมื่อถึงเวลากลางคืนที่พวกเขาต้องลุกขึ้นมาทำงาน เขาอาจจะพบว่าร่างกายและประสาทสัมผัสค่อย ๆ อ่อนล้าลงจนถึงขั้นหลับไปดื้อ ๆ

สิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นเพราะนาฬิกาในตัวพวกเขาพยายามกระตุ้นร่างกายให้ตื่นในเวลากลางวันและหลับในเวลากลางคืน

ความสัมพันธ์ระหว่างเวลากับภาวะร่างกายตามแพทย์ปัจจุบัน

มีการศึกษาวิจัยทางการแพทย์เกี่ยวกับเวลาและพฤติกรรมรวมถึงภาวะทางสรีระของร่างกาย ตัวอย่างนาฬิกาชีวิตกับกฎเกณฑ์ของชีวิต เช่น

- อุณหภูมิต่ำสุดของร่างกาย อยู่ที่เวลา 04.00 น.

- อุณหภูมิสูงสุดของร่างกาย อยู่ที่เวลา 18.00 น.

- นกทีน่ากัวเตมาลา ในทวีปอเมริกาใต้ ร้องทุกครึ่งชั่วโมง

- หนอนในแอฟริกา เปลี่ยนสีทุก 1 ชั่วโมง

- ต้นไม้ใบใหญ่ชนิดหนึ่งในแอฟริกาใต้ จะเคลื่อนไหวทุก 2 ชั่วโมง

- ต้นไม้ป่าชนิดหนึ่งในอาร์เจนตินา จะบานในช่วงกลางคืน 20.00 น.

- ระยะรอบของการเปลี่ยนแปลงความแข็งแรงของร่างกายประมาณ 23 วัน

- ระยะรอบของการเปลี่ยนแปลงอารมณ์ประมาณ 28 วัน

- ระยะรอบของการเปลี่ยนแปลงระดับสติปัญญาประมาณ 33 วัน

ปัญหาสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับนาฬิกาชีวิตมีอะไรบ้าง ?

ปัญหาสุขภาพบางอย่างอาจส่งผลต่อนาฬิกาชีวิต และทำให้ระบบการทำงานต่าง ๆ ในร่างกายแปรปรวน จนเกิดภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพได้ โดยที่มักส่งผลโดยตรงต่อนาฬิกาชีวิตและการหลั่งฮอร์โมนเมลาโทนินได้แก่

• อาการเจ็ทแลค (Jet Lag) การเดินทางด้วยเครื่องบินระยะไกลที่ต้องผ่านเส้นแบ่งเวลา อาจส่งผลให้นาฬิกาชีวิตไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ เพราะนาฬิกาชีวิตจะไม่สามารถปรับตัวได้ในทันที และทำให้ร่างกายเกิดอาการอ่อนเพลีย
• อาการนอนไม่หลับจากการเปลี่ยนเวลานอน ผู้ที่ต้องทำงานในเวลากลางคืน และเข้านอนในเวลากลางวัน มักจะประสบปัญหาในการนอนหลับ โดยเฉพาะในช่วงแรก อาจมีภาวะนอนไม่หลับ และง่วงในเวลาทำงาน เนื่องจากนาฬิกาชีวิตไม่สามารถปรับเปลี่ยนเวลาในการหลั่งสารเมลาโทนินได้ อาจต้องใช้เวลาระยะหนึ่งจึงจะสามารถปรับตัวได้
• อาการเจ็บป่วยหรือปัญหาสุขภาพ บางอย่างมีต่อนาฬิกาชีวิต เช่น อุบัติเหตุ อาการบาดเจ็บที่ศีรษะ ภาวะโคม่าหรือภาวะซึมเศร้าที่รุนแรง เนื่องจากการใช้ยาจะส่งผลให้ระบบประสาทส่วนกลางเกิดความผิดปกติ เมื่อร่างกายไม่สามารถนอนได้ตามเวลา นาฬิกาชีวิตก็จะไม่สามารถสั่งงานระบบการทำงานต่าง ๆ ได้เป็นปกติ
• โรคลมหลับ (Narcolepsy) เป็นความผิดปกติในการนอนหลับที่ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถควบคุมเวลานอนหลับได้ เนื่องจากผู้ป่วยมีอาการง่วงนอนตลอดเวลาและหลับอย่างกะทันหัน หรือหลับได้ในทุกสถานการณ์ ซึ่งเหตุผลนี้เองที่ทำให้ผู้ป่วยโรคนี้มีปัญหาในการนอนหลับ และนาฬิกาชีวิตแปรปรวน

วิธีแก้ทำให้นาฬิกาชีวิตกลับมาทำงานได้ดังเดิม

2. หลีกเลี่ยงแสงสีฟ้า เนื่องจากแสงสีฟ้ามาจากอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เช่น สมาร์ทโฟน มีผลกระทบสำคัญต่อนาฬิกาชีวิตทำให้วงจรการทำงานของร่างกายแปรปรวนส่งผลให้นอนไม่หลับ

4. เข้านอนให้ตรงเวลา จะช่วยให้นาฬิกาชีวิตสามารถจดจำเวลานอนหลับ และช่วยให้นาฬิกาชีวิตมีวงจรการทำงานที่เป็นระบบมากขึ้น

8. ออกกำลังกายเป็นประจำ ตามความเหมาะสม หรือออกไปทำกิจกรรมกลางแจ้งเพื่อให้ร่างกายได้รับแสงแดดบ้าง

12. ปัญหานอนไม่หลับเนื่องจากการเจ็บป่วย วิธีที่ดีที่สุดในการรักษาคือ หลังจากผู้ป่วยกลับมามีสุขภาพที่เป็นปกติแล้ว ผู้ป่วยควรปรับเปลี่ยนพฤติกรรมบางอย่าง เช่น พฤติกรรมการนอนหลับ ออกกำลังกายให้มากขึ้น เข้านอนให้ตรงเวลา ก็จะช่วยให้การนอนหลับดีขึ้น และส่งผลดีต่อนาฬิกาชีวิต

ในผู้ที่จำเป็นต้องทำงานกลางคืน หากคุณไม่อยากป่วย สิ่งที่ทำได้ดีที่สุดก็คือการหลับในช่วงกลางวันเพื่อทดแทน และหาเวลาออกกำลังกาย ตลอดจนรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เนื่องจากการอดนอนนั้นจะทำให้ภูมิต้านทานต่ำลงด้วยเช่นกัน

..หากท่านนอนหลับยาก นอนไม่ค่อยหลับ อ่อนเพลีย เมื่อยล้า ไม่มีแรง ขอแนะนำ..โปร-เอ็กบี Pro-xB.. เห็นผลดีขึ้นตั้งแต่สัปดาห์แรก สกัดธรรมชาติ..ผู้เป็นเบาหวาน ความดัน ไทรอยด์ ทานได้ดี..

หน้าแรก

สินค้า โปร-เอ็กบี Pro-xB สำหรับคนนอนไม่หลับ ภูมิคุ้มกันน้อย เส้นเลือดตีบ